Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Kardiyolojisi Bilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak görev yapan Prof. Dr. Mehmet Kervancıoğlu Narkoz Sağlık Dergisi’ne “Çocuklarda görülen kalp hastalıkları” hakkında bilgi verdi.
Prof. DR. Mehmet Kervancıoğlu kalp hastalıklarının çocuklarda oldukça sık görüldüğüne dikkat çekerek canlı doğan her bin bebekten sekizinde doğumsal kalp hastalığı bulunduğunu söyledi.
“Canlı doğan her 1000 bebekten sekizinde doğumsal kalp hastalığı bulunur. Oransal olarak yaklaşık yüzde bir diyebiliriz. Bunlardan bir kısmı hayatla bağdaşmaması nedeniyle kısa bir süre sonra kaybedildiklerinden, bir kısmı zaman içinde kendiliğinden düzeldiğinden, bir kısmı da sinsi seyrederek kendini belli etmediğinden, görünürdeki sıklığı daha azmış gibi algılanabilmektedir. Çocuklardaki kalp hastalıklarını, doğuştan itibaren var olan “doğumsal kalp hastalıkları” ve sonradan edinilen “edinsel kalp hastalıkları” olarak, iki ana grup altında toplayabiliriz.
Ne tür doğumsal kalp hastalıkları vardır?
Kalp delikleri, kalp kapaklarında darlıklar veya kapanma yetersizlikleri ve damar darlıkları en sık gördüğümüz durumlardır. Bunların yanısıra, kapaklardan bir veya birkaçının gelişmediği veya hiç olmadığı, kalp damarlarının yanlış yerlerden çıktığı, kalbin bir yarısının gelişmediği, temiz ve kirli kanın birbirine karışması nedeniyle morarmaya yol açan çok sayıda ağır kalp hastalıkları da vardır.
Sonradan edinilmiş kalp hastalıklarından bahseder misiniz?
En sık görüleni romatizmal kalp hastalığıdır. Kalp kapaklarında bozulmaya ve kapanma yetersizliklerine, dolayısıyla tedavi edilmezlerse kalıcı kalp hasarlarına ve kalp yetersizliğine yol açabilir. Romatizma dışında, bir takım ağır enfeksiyon hastalıkları sırasında da kalbin kapakları, hatta kalp kasının kendisi, bazen kalbin zarı, bazen de kalbi besleyen koroner damarlar zarar görüp, geçici veya kalıcı hasar gelişebilmektedir.
Çocuklarda kalp hastalığı belirtileri nelerdir?
Yenidoğan bebekte, morarma, emme güçlüğü (emmeye gücünün yetmemesi nedeniyle kesik kesik ve uzun sürede zorlukla beslenebilmesi), solunum Ne tür doğumsal kalp hastalıkları vardır?
Kalp delikleri, kalp kapaklarında darlıklar veya kapanma yetersizlikleri ve damar darlıkları en sık gördüğümüz durumlardır. Bunların yanısıra, kapaklardan bir veya birkaçının gelişmediği veya hiç olmadığı, kalp damarlarının yanlış yerlerden çıktığı, kalbin bir yarısının gelişmediği, temiz ve kirli kanın birbirine karışması nedeniyle morarmaya yol açan çok sayıda ağır kalp hastalıkları da vardır.
Sonradan edinilmiş kalp hastalıklarından bahseder misiniz?
En sık görüleni romatizmal kalp hastalığıdır. Kalp kapaklarında bozulmaya ve kapanma yetersizliklerine, dolayısıyla tedavi edilmezlerse kalıcı kalp hasarlarına ve kalp yetersizliğine yol açabilir. Romatizma dışında, bir takım ağır enfeksiyon hastalıkları sırasında da kalbin kapakları, hatta kalp kasının kendisi, bazen kalbin zarı, bazen de kalbi besleyen koroner damarlar zarar görüp, geçici veya kalıcı hasar gelişebilmektedir.
Çocuklarda kalp hastalığı belirtileri nelerdir?
Yenidoğan bebekte, morarma, emme güçlüğü (emmeye gücünün yetmemesi nedeniyle kesik kesik ve uzun sürede zorlukla beslenebilmesi), solunum sıkıntısı, daha büyük çocukta çabuk yorulma nefes darlığı, gelişememe, göğüs ağrısı, çarpıntı, bayılma, sık tekrarlayan alt solunum yolu enfeksiyonları, ailenin farkedebileceği kalp hastalığı belirtileri olabilir. Çocuk doktorunun muayene sırasında duyduğu üfürümler de, kalp hastalığının teşhisinde çok önemlidir.
“Üfürüm” kalp hastalığı anlamına gelmez
Üfürüm varlığı kalp hastalığı anlamına gelmez fakat kalp hastalığı açısından araştırılmayı gerektirir. Hafif üfürümler, sağlıklı çocuklarda da sıklıkla duyulabilir. Kalbin kasılmaları ve kanın pompalanması sırasında oluşan titreşimler, sağlıklı çocuklarda da hafif uğultu, üfürmeye benzer bir ses oluşturur, biz buna üfürüm diyoruz. Sağlıklı çocuklarda duyulan üfürüme “masum üfürüm” diyoruz. Hafif olmayan, belirgin, şiddetli üfürümlerin ise büyük kısmı kalp hastalığından kaynaklanır. Hafif üfürümlerin yaklaşık %70’i masumdur, yani normaldir.
Kalp deliği nedir? Kalbin neresinde bulunur?
Kalp dört odacıktan oluşur. Üstteki iki odaya kulakçık, alttaki iki odaya karıncık denir. Delikler, kulakçıklar arasındaki veya karıncıklar arasındaki duvarda bulunur. Basit deliklerde, kalbin sol tarafındaki, oksijeni yüksek temiz kan, delikten geçerek, sağ taraftaki oksijeni düşük olan kirli kana karışır. Morarmalı, ağır kalp hastalıklarında ise, kirli kan, delikten sol taraftaki temiz kana karışarak, vücuda dağılan kanın oksijen düzeyinin düşük olmasına yol açar.
Doğumdan sonraki ilk bir ay içerisinde farkedilen, küçük ve morarmaya yol açmayan deliklerin yaklaşık %70’i birkaç sene içinde kendiliğinden kapanabilirken, bir kısmı ise çocukla birlikte büyüme gösterebiliyor. “ASD” dediğimiz, kulakçıklar arasındaki delikler, genellikle bebeklik döneminde sorun yaratmazken, dört yaşına kadar, küçülüp kendiliğinden kapanmaz ise müdahale gerektirebilir. Bu tip delikler, eskiden cerrahi yolla, açık kalp ameliyatı ile kapatılırken, günümüzde bunların büyük çoğunluğu kapalı yolla, anjiyo yöntemiyle, yaklaşık 1-1,5 saatlik bir işlemle kapatılabilmekte ve hasta ertesi gün evine yürüyerek gidebilmektedir. “VSD” dediğimiz, karıncıklar arasındaki deliklerin küçük olanları genellikle sıkıntı yaratmazken, büyük olanları bebeklik döneminde önemli sorunlara yol açtığı ve yüksek basınç nedeniyle akciğer damarlarında ağır ve kalıcı hasarlara neden olabildikleri için 6 aylıktan önce ameliyat gerektirebilir. Şah damarı kapağına çok yakın olmayan bazı VSD’ler de yine günümüzde açık kalp ameliyatına gerek kalmadan anjiyo yöntemiyle kapatılabimektedir.
Çocuklarda anjiyo hangi yaşta yapılır?
Anjiyo, her yaşta yapılabilmektedir; hatta doğduğu gün anjiyo yapmamız gereken bebekler bile vardır. Anjiyo, eskiden yalnızca tanısal amaçlı yapılırken, günümüzde daha çok girişimsel, tedavi amaçlı yapılmaktadır. Biraz önce bahsettiğimiz gibi delik kapatma işlemleri yanısıra, dar kapakların ve damarların genişletilmesi, darlıklara stent yerleştirilmesi amacıyla da kullanılmaktadır. Son yıllarda özel bazı durumlarda ameliyata gerek kalmadan kapalı yöntemle kalbe yeni kapak yerleştirmek de mümkün hale gelmiştir.
Kaynak; NARKOZ SAĞLIK DERGİSİ
