Toroslar EDAŞ’tan deprem bölgesinde asrın elektrik dağıtım operasyonu
Asrın felaketi olarak nitelendirilen ve 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremlerden etkilenen 11 ilden 5’inin elektrik dağıtımından sorumlu Toroslar EDAŞ, bu illerden başta Hatay ve Gaziantep olmak üzere depremin ilk gününden başladığı yoğun çalışmalarını 1,9 milyar liralık bütçeyle yıl boyunca sürdürdü.
Türkiye’de 22 milyonu aşkın kullanıcıya elektrik dağıtım hizmeti sağlayan Enerjisa Dağıtım Şirketleri’nin, Başkent EDAŞ ve Ayedaş’la birlikte 3 şirketinden biri olan Toroslar EDAŞ, kardeş şirketlerinden gelen ekip ve ekipman desteğinin de gücüyle, başta depremin en yoğun etkisini gösterdiği Hatay’da olmak üzere, bölgede büyük bir mücadeleye imza atarak şebekesini deprem öncesi kapasiteye ulaştırdı.
Söz konusu illerde, en başta depremde kaybettiği 16 çalışanı, yıkılan ya da hasar gören hizmet binaları ve enkazlar altında kalan yüzlerce trafo, pano, direk ve kilometrelerce iletken gibi şebeke unsurlarıyla aynı zamanda depremzede bir şirket olma niteliği taşıyan Toroslar EDAŞ, bir yandan kendi yaralarını sararken, bir yandan da bölgenin elektrik dağıtım altyapısını ivedilikle ayağa kaldırdı.
Toroslar EDAŞ, bölgede üstün gayretle faaliyetlerini sürdüren, kimi evlerini, çoğu da yakınlarını kaybeden çalışan ve çalışan ailelerinin, deprem sonrası oluşan ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra psikolojik destek programlarını da hassasiyetle uyguladı.
Türkiye’nin yıllardır sektöründe en çok yatırım yapan şirketi Toroslar Elektrik Dağıtım AŞ (Toroslar EDAŞ) depremin ilk gününden itibaren bölgeye yeniden enerji sağlama çalışmaları kapsamında, depremin birinci yıl dönümü itibarıyla 1,9 milyar liralık yatırım yaptı.
Toroslar EDAŞ geçen 1 yıllık sürede; yetişmiş insan gücü, yeterli ekonomik imkanları ve güçlü araç ve malzeme envanterini mümkün olan en iyi şekilde kullanarak, bölgede Kurulu Güç, Yüksek Gerilim ve Alçak Gerilim hat uzunluğu gibi şebeke değerlerinde deprem öncesindeki seviyenin üzerine çıkmayı başardı.
Şirket, ilk günlerde güvenlik amaçlı acil enerji kesintileri yapılmasından, yüzlerce jeneratörle arama kurtarma, aydınlatma ve iletişim faaliyetleri için enerji desteği verilmesine, takiben çadır ve konteyner kentlere enerji dağıtımından sonrasında enkaz kaldırma ve yerleşim yerlerinin yeniden inşa işlemlerine enerji sağlanmasına kadar birçok süreçte, tüm gücüyle mücadele verdi.
Adana, Gaziantep, Hatay, Kilis, Mersin ve Osmaniye ile birlikte 6 ilden oluşan hizmet bölgesinde, yalnızca Mersin’in depremden etkilen 11 il arasında bulunmadığı Toroslar EDAŞ, bu şehirde ise deprem sonrası hızla artan nüfusla orantılı katlanan enerji talebini karşılamak için yatırımlarını sürdürdü.
Asrın felaketinde dünyanın en büyük jeneratör operasyonu
Depremin akut döneminde ailelerinin emniyetini alarak görevlerine koşan Toroslar EDAŞ çalışanları, şirket envanterindeki tüm jeneratörleri, arama kurtarma çalışmalarında aletlerin çalıştırılması ve çalışmaların gece de sürdürülebilmesi adına aydınlatma sağlanması için seferber etmenin yanı sıra elektrik direklerine ulaşmak için kullanılan sepetli araçlarla da binalardan kurtarma çalışmalarını yürüttü.
İlk günden itibaren diğer Enerjisa Dağıtım Şirketleri, Başkent EDAŞ ve Ayedaş’tan ekipler Ankara, Kırıkkale, Çankırı, Kastamonu, Karabük, Bartın, Zonguldak ve İstanbul’dan yola çıkarak bölgeye ulaştı.
Bölgedeki akaryakıt sıkıntısı göz önünde bulundurularak, jeneratörlere düzenli yakıt ikmali yapılabilmesi için pick-up araçlar akaryakıt tanklarıyla donatıldı. Getirilen merkezi tankerlerden sahada kurulan jeneratörlere bu pick-up araçlarla düzenli olarak yakıt ikmali yapılarak, şebekenin kullanım dışı kaldığı yerlerde jeneratörle enerji sağlandı.
Depremi takip eden iki haftada bölgede saha çalışanı sayısı destek ekiplerle 3 bin 167’ye yükselirken, dünyanın tek merkezden yönetilen en büyük jeneratör operasyonu yürütüldü.
22 Şubat itibariyle, büyüklüğü 5 kilovat ile 2 bin kilovat arasında değişen toplam 41 bin kilovat güçteki 2 bin 472 jeneratör bölgede kullanılırken, kurulan akaryakıt ikmal ağıyla jeneratörlerden enerji arzının sürekliliği sağlandı.
Seferberlik bilinciyle hareket eden tüm elektrik dağıtım ekipleri, 198 sepetli araç ve 969 pick-up ile hummalı çalışmalarını sürdürdü.
Antakya Lojistik Hizmet Merkezi çalışanların ve ailelerinin yeni yuvası oldu
Toroslar EDAŞ’ın yıkılan Antakya Bölge Müdürlüğü binası terk edilerek, şirketin elektrik dağıtım malzemelerinin depolandığı geniş alana sahip Lojistik Hizmet Merkezi ve içindeki konteyner yapı faaliyetlerin yeni merkezi oldu.
Kısa zamanda destek ekiplerinin kullanacağı konteyner, yemekhane, duş ve tuvalet gibi gerekliliklerle donatılan merkez, etrafına yerleştirilen onlarca konteynerde Toroslar EDAŞ
çalışanları ve ailelerine ev sahipliği yaptı. Şirketin üst yönetimi ve mühendisleri de bu merkezdeki konteynerlerde kalarak operasyonu kriz merkezine dönüştürülen bir odadan yönetti.
Söz konusu merkezde felaketin izin verdiği tüm imkanlarla, elektrik dağıtım çalışanlarının yanı sıra, güvenlik güçleri, arama kurtarma ekipleri ve yakınlardaki vatandaşlar gibi bölgedeki herkese destek verilmeye çalışıldı. Benzer merkezler depremden etkilenen diğer ilçelerde de kuruldu.
Toroslar EDAŞ çalışanları aileleriyle Hatay’da kurulan tamamı gerekli eşyalarla donatılmış 232 konteynerlik, İskenderun’da ise aynı donanımla 32 konteynerlik, konteyner kentlere yerleştirildi. Kendi bahçe veya tarla gibi özel arazilerine yerleştirmek isteyen 236 çalışana da şirket tarafından konteyner teslim edildi.
Afet Haberleşme Sistemiyle akut dönemde kritik iletişim sorunu aşıldı
Deprem nedeniyle mobil telekomünikasyon altyapısının çökmesi ve bölgede iletişimin en büyük sorunlardan biri olması üzerine, olası İstanbul depremine karşı Enerjisa Dağıtım Şirketleri tarafından geliştirilen ve Ayedaş’ta hazır tutulan Afet Haberleşme Sistemi ekipler ve merkez arasındaki iletişim için Antakya’ya getirildi.
Yüksek noktalara kurulan ve güneş enerjisiyle çalışan 3 mobil kule, haberleşme istasyonu ve ekip araçlarına takılı telsizler sayesinde Toroslar EDAŞ ekiplerinin olası çarpılmalara karşı iletişim ve koordinasyonu İş Sağlığı ve Güvenliği kuralları içinde sağlandı. Günler içinde Antakya merkezdeki sokak aydınlatmalarının büyük bir çoğunluğu yanar hale getirildi.
Sektöründe bir ilk olan bu sistem sayesinde bölgede iletişime ihtiyaç duyan diğer altyapı kurum ve kuruluşlarına da telsiz frekansı sağlandı. Öte yandan aydınlatma direklerinin üst kısımlarına baz istasyonları kurulup enerji sağlanarak mobil telekomünikasyonun yeniden ayağa kaldırılmasına destek verildi.
En çok etkilenen Hatay ile Gaziantep’in Nurdağı ve İslahiye ilçelerine yoğunlaşıldı
Toroslar EDAŞ depremden bu yana geçen 1 yılda, Hatay ve Gaziantep’te toplamda yaklaşık 1,9 milyar TL tutarında deprem harcaması yaparak bölgedeki yatırım, bakım ve onarım çalışmalarını sürdürdü.
Bu sürede Hatay ve Gaziantep’te 146 kilometre iletken bağlanırken, 556.980 kVA kurulu güçte 493 trafonun kurulumu sağlandı. Saha ekipleri tarafından 7.869 aydınlatma armatürünün montajı yapılırken, 206 kilometre yüksek gerilim, 352 kilometre alçak gerilim hattı ve yeraltı kablosu tesis edildi.
Aynı dönemde, Reyhanlı, Kırıkhan, İskenderun, Dörtyol ve Hatay Merkez’de 316 pano, 666 trafo, 4280 armatür ve 228 binanın, İslahiye ve Nurdağı’nda ise 47 pano, 40 trafo, 212 armatür ve 96 binanın bakım ve onarım faaliyetleri tamamlandı.
Bölgede deprem öncesi şebeke seviyesine ulaşıldı
Enerjisa Dağıtım Şirketleri’nden Toroslar EDAŞ, kardeş şirketleri Başkent EDAŞ ve Ayedaş’ın da desteğiyle Hatay’da 2.150, Gaziantep’in Nurdağı ve İslahiye ilçelerinde ise 184 saha çalışanı ile elektrik altyapısında tüm zorluklara rağmen yürüttüğü çalışmalarla deprem öncesi şebeke değerlerini aştı.
Deprem öncesinde devirli, kurum ve özel olmak üzere Hatay’da 9.663, Gaziantep’in söz konusu iki ilçesinde 1.995 trafo bulunurken, deprem sonrasında büyük bir hızla hayata geçirilen yatırımlarla Hatay’ın Merkez, Arsuz, Dörtyol, İskenderun, Kırıkhan ve Reyhanlı ilçelerinde trafo sayısı 10.297’ye, Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde trafo sayısı 2.094’e ulaştı.
Yapılan bu yatırım çalışmaları ile deprem öncesinde Hatay’da 1.429.217 kVA olan toplam kurulu güç, deprem sonrası 1.538.347 kVA’e, deprem öncesinde 6.946 km olan orta gerilim hat uzunluğu deprem sonrası 7.119 km’ye ve deprem öncesinde 15.876 km olan alçak gerilim hat uzunluğu ise Hatay’daki elektrik tüketim ihtiyacını tamamen karşılayacak şekilde 13.182 km’ye çıktı.
Deprem öncesinde Gaziantep’in iki ilçesinde 378.432 KVA olan toplam kurulu güç, deprem sonrası yapılan yatırımlarla 447.127 kVA’e, depremden önce 1.286 km olan orta gerilim hat uzunluğu deprem sonrası 1.347 km’ye ulaştı ve deprem öncesinde 1.406 km olan alçak gerilim hat uzunluğu da bölgedeki elektrik tüketim ihtiyacını tamamen karşılayacak şekilde 1.483 km olarak gerçekleşti.
Yaz kış kesintisiz enerji mücadelesi
Toroslar EDAŞ, depremin yol açtığı maddi hasarla mücadeleye ek olarak, önce depremlerin gerçekleştiği kış mevsimi nedeniyle bölgede oluşan acil nitelikli ısınma ihtiyacının karşılanması için gerekli enerji arzının sağlanması sonra da son yılların en sıcak yaz mevsiminde çoğalan klima kullanımı nedeniyle artan enerji tüketiminin şebekelere getirdiği rekor yükü karşıladı.
Deprem sonrası bölgedeki barınma ihtiyacını karşılamak üzere kurulan konteyner kentlerin enerji ihtiyacına Toroslar EDAŞ tarafından mümkün olan en kısa sürede cevap verildi. Hatay’daki 229 adet konteyner kentin enerjisi 450 MW kurulu güç ile sağlanırken, Gaziantep’te ise 21 konteyner kentin enerjisi 46 MW kurulu güç ile karşılandı.
Şebekede elektrik dağıtım şirketinin yetki sınırı olan panolara kadarki şebeke yatırımları büyük bir hızda gerçekleştirildi. Çadır ve konteyner kentlerin bu panolardan sonraki elektrik iç tesisatları kamu kurumlarının yönlendirmeleriyle ilgili yetkililerce gerçekleştirildi.
Öte yandan bu alanların dış aydınlatmaları Toroslar EDAŞ ekiplerinin çalışmalarıyla direk ve armatürler tesis edilerek kısa sürede tamamlandı.
Dağıtım şirketi yetkisi dışındaki iç tesisatlara ilişkin uyarılar yapıldı
Toroslar EDAŞ ekipleri konteyner kentlere sağlanan elektriğin panolara kadar olan yetki bölgesinde enerji arz güvenliğinin sağlanması için kesintisiz görev yaparken, bu noktalarda şirketin yetki alanı dışında kalan pano sonrası iç elektrik tesisatı işlemlerinde alınması gereken tedbirler konusunda konteyner kentlerdeki yetkilileri düzenli olarak bilgilendirdi.
Halen yaşanan kış mevsimi ve soğuklarda depremzedelerin konteynerlerde ısınma ihtiyacını karşıladığı elektrikli ısıtıcı ve ısı pompası gibi cihazların oluşturduğu rekor talep nedeniyle aşırı yüklenen trafolar, yüksek kapasiteli olanlarla değiştirildi, yeni direkler dikilerek enerji taşıyan iletkenler yüksek talebi karşılayabilecek hale getirildi.
Böylece konteynerlerde yaşamlarını sürdüren vatandaşların soğuk kış şartlarından olabildiğince az etkilenmesi için tüm imkanlar seferber edildi.
Yıkımlar için AFAD talebiyle 6.000’in üzerinde kesinti yapıldı
Deprem bölgesinde yürütülen çalışmalar saha çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği nedeniyle zorunlu olarak uygulanan planlı kesintilerle gerçekleştirilirken, bölgedeki hasarlı yapıların yıkımı için AFAD tarafından talep edilen elektrik kesintileri de sürelerinde gerçekleştirildi.
Bu türdeki kesinti sayısı bir yıllık dönemde Hatay özelinde 3.311’e, Toroslar bölgesi genelinde ise 6.105’e ulaştı.
Öte yandan bazı noktalarda kontrolsüz yapılan yıkım çalışmalarının ve izinsiz üçüncü şahıs müdahalelerinin elektrik dağıtım şebekesine verdiği hasar sonucu yaşanan plansız elektrik kesintileri yapılan müdahalelerle mümkün olan en kısa sürede giderildi.
1 yılda 1100’den fazla çalışana psikolojik destek
Toroslar EDAŞ, 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen deprem nedeniyle sorumluluk sahasındaki Hatay ve Gaziantep’te depremin ağır etkilerine ve zor şartlara rağmen kesintisiz ve kaliteli enerji için çalışmalarını sürdürürken depremden etkilenen çalışanları ve ailelerini de unutmadı.
Depremin ilk gününden itibaren Hatay ve Gaziantep’te görev yapan Enerjisa Dağıtım Şirketleri çalışanları ve ailelerinin depremin ağır etkilerinden korunması amacıyla yetişkin, ergen ve çocuk psikolojisinde uzman isimler tarafından bölgede psikolojik destek faaliyetleri yürütüldü.
1100’den fazla çalışanın katılımıyla psikolojik ilk yardım konulu seminerler düzenlendi. İskenderun ve Antakya’da gerçekleştirilen toplam 37 oturumda etkinlikler ve oyunlar düzenlendi. 261 çalışan için online psikolojik eğitim verilirken, 200’ün üzerinde terapi seansı gerçekleştirildi.
“Deprem bölgesinde yatırımlarımız devam edecek”
Enerjisa Dağıtım Şirketleri Genel Müdürü Oğuzhan Özsürekci, Hatay’da depremin izlerinin silinmesi için hayata geçirilen yatırımlara ve son 1 yılda yürütülen çalışmalara ilişkin şunları kaydetti:
“Deprem bölgesinde elektrik altyapısında oluşan hasarı gidermek için yürüttüğümüz çalışmalar ve sahadaki çalışma arkadaşlarımızın büyük fedakarlıklarla ortaya koyduğu başarılı faaliyetler ile önemli bir mesafe kat ettik. Deprem sonrasında bölgenin ekonomik, sosyal, kültürel, güvenlik ve sağlık başta olmak üzere hayati enerji ihtiyaçlarını karşılamak için yaklaşık 1,9 milyar TL tutarında deprem harcaması ile elektrik altyapısını yeniden oluşturduk.
Tarihte pek çok medeniyete ev sahipliği yapan kadim kentlerimizde depremin izleri silinip, yeniden inşa faaliyetleri devam ederken biz de yatırımlarımızı sürdüreceğiz. Enerjisa Dağıtım Şirketleri olarak önümüzdeki süreçte de Toroslar EDAŞ ile hizmet verdiğimiz deprem bölgesinde üzerimize düşeni yapmaya, daha iyi bir gelecek için fark yaratmaya devam edeceğiz”
